Laudatio Pieter J. Gaillard

FACULTEIT VAN DE GENEESKUNDE EN DE FARMACIE

Laudatio van Prof. Dr. P. Gaillard,
door Prof. Dr. R. Vanden Driessche,
Decaan van de Faculteit

Prof. Dr. Pieter J. Gaillard is gewoon hoogleraar aan de Universiteit te Leiden en Directeur van het Instituut voor Celbiologie en Histologie.

Pieter J. Gaillard werd op 18 januari 1907 te Rotterdam ge boren. Hij studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit te Leiden waar hij in 1931 promoveerde tot doctor in de geneeskunde. In 1933 legde hij het artsexamen af. Van 1930 tot 1947 was hij, aanvankelijk als assistent, later als hoofdassistent en als conservator verbonden aan het Laboratorium voor Histologie en Microscopische Anatomie van de Rijksuniversiteit te Leiden, dat onder de leiding stond van Prof. Dr. S.T. Bok. Tijdens de gevangenschap van deze laatste, gedurende de periode 1942-44, nam hij de functie van Prof. Dr. S.T. Bok waar. Op zijn beurt werd hij in 1944 door de bezetter in gevangenschap geplaatst. In 1947 werd hij benoemd tot hoogleraar in de Experimentele Histologie aan de Rijksuniversiteit te Leiden. Van 1958 tot 1962 vervulde hij de functie van Dekaan aan de Faculteit Geneeskunde van deze Universiteit.

De wetenschappelijke carrière van Pieter J. Gaillard is bij zonder rijk aan initiatieven, zowel op het gebied van de navorsing, meer in het bijzonder op de organotypische kweekmethodes, als op het gebied van het onderwijs door de oprichting van de leerstoel Celbiologie, alsmede door de promotie van deze discipline op internationaal vlak.

Van bij de aanvang van zijn loopbaan heeft het navorsingswerk van Pieter J. Gaillard betrekking op de invloed van de endocriene klieren op gekweekte weefsels. Zeer vroeg reeds, en meer bepaald op het einde van zijn kandidaturen in de geneeskundige wetenschappen in 1928, toonde hij belangstelling voor de weefselkweek. Hij maakte zich de begrippen van deze discipline eigen bij Dr. Albert Fischer in het Kaiser Wilhem Instituut van Berlijn. Onder de leiding van Dr. J. de Bruyne Groeneveld, Directeur van het Kankerinstituut te Leiden, richtte hij een afdeling weefselkweek op.

Alvorens hij promoveerde legde hij in 1931 het doctoraal examen af met de melding “cum laude”. De titel van de thesis luidde: “Het ontogenetisch veranderen van de samenstelling der lichaamsvochten, gezien den groei en de differentiatie van de daarin gekweekte weefsels.”

Hij bestudeerde de wederzijdse invloed van de schildklier, de bijschildklier, het ovarium, de hypofyse en de testis, door middel van weefselcultuur. Eén van zijn mooiste navorsingen betreft de invloed van de bijschildklier op gekweekt beenderweefsel.

Dank zij deze studies werd het mechanisme van osteogenese en osteoclasie beter verstaan. Pieter J. Gaillard is ongetwijfeld de voorloper van de organotypische kweek en heeft school gemaakt, niet alleen voor Nederlandse maar tevens voor buitenlandse navorsers. Zijn talrijke publicaties, en ook deze in samenwerking met Nederlandse en buitenlandse medewerkers genieten een wereldfaam. Tevens is hij de organisator van talrijke hoogstaande congressen, waaronder onder meer het Internationaal Congres voor Celbiologie te Leiden in 1957.

Het onderwijs in de weefsel- en celleer aan de faculteit geneeskunde te Leiden, bereikte onder impuls van Pieter J. Gaillard een benijdenswaardig peil. Zijn steeds diepgaandere navorsing kwam niet uitsluitend tot uiting in publicaties, maar is eveneens tot uiting gekomen in het door hem gedoceerd onderwijs, zodanig dat men in een periode van 17 jaar de naam van de leerstoel verschillende malen noopte om te vormen.

In 1947 doceerde hij de “Experimentele Histologie”; in 1950 de “Cytologie en Experimentele Histologie”; in 1955 de “Cytologie, Experimentele Histologie en Cytogenetica” en sinds 1964 de “Celbiologie en Histologie”. Het hoeft geen betoog, te beweren dat het onderwijs van Pieter J. Gaillard aan de Universiteit te Leiden zeer gewaardeerd wordt.

De initiatieven door Pieter J. Gaillard genomen, hebben bijzonder veel bijgedragen tot de verspreiding van de kennis van celbiologie op internationaal vlak. Hij was stichter van verscheidene belangrijke internationale organisaties: stichter van het ITCRO (International Cell Research Organization) van de UNESCO; stichter van ECBO (European Cell Biology Organization 1969). Hij maakte tevens, als buitenlands lid, van 1969 tot 1972 deel van de Wetenschappelijke Raad van het Kankerfonds van België, opgericht door de ASLK.

Op dit ogenblik is hij Voorzitter van de afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen; Voorzitter van de European Cell Biology Organization; lid van het “Executive Committee” van de International Federation for Cell Biology; Voorzitter van de Stichting Excerpta Medica en hoofdredacteur van Excerpta Medica; buitenlands corresponderend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Geneeskunde van België en van de Académie Royale de Médecine de Belgique en erelid van de Hongaarse Academie van Wetenschappen.

Hij is Doctor Honoris Causa van de Université d'Etat de Liège en van de Universiteit van Bordeaux.

De Vrije Universiteit Brussel reikt dit jaar een aantal Doctoraten Honoris Causa uit. De Faculteit van de Geneeskunde en de Farmacie heeft Prof. Dr. Pieter J. Gaillard voorgedragen als haar kandidaat.

Zij heeft dit gedaan in het wel overwogen besef van zijn verdiensten op het terrein van de ontwikkeling der celbiologie en het actieve aandeel dat hij heeft gehad in de stimulatie en de vorming van Belgische collegae op dit gebied.